Ana Sayfa | Yazarlar
 |
Print Al |
Bilgi Okuryazarlığı ve İnternette Doğru Bilgiye Ulaşma
Okuryazarlık kavramı; bilgi, teknoloji, bilgisayar, İnternet, dijital, politik, matematik, finans okuryazarlığı gibi birçok farklı alanlarla kullanılmaktadır. Kısaca okuryazarlığı; “karşılaştığımız bilgileri ihtiyacımız kadar anlama ve kullanma becerisi” olarak tanımlayabiliriz.
Daha çok “kullanıcı” anlamına gelen “okuryazarlık” kavramı, “bilgi” içinde geçerlidir. Teknik alanların dışında; sosyal bilimler, sanat gibi alanlarda dâhil, farklı alanları kapsamakta, asgari bilgisayar, ağ ve dijital okuryazarlık bilgilerine sahip olmayı gerektirmekte, buna sahip olmayan kişiler mesleklerinde eksiklikler hissetmektedir.
Bilgi okuryazarlığı; bireylerin kişisel, sosyal, mesleki ve eğitime yönelik hedeflerine ulaşmalarını sağlamak için hayatlarının her alanında bilgiyi etkin şekilde arama, değerlendirme, kullanma ve oluşturma becerisidir. Günümüzde bilgi okuryazarlığı kavramı, insanların; “bilgiye ne zaman ihtiyaç duyulduğunu bilme, tanımlayabilme, bilginin doğru kaynağını, yerini tespit edebilme yeteneği” anlamında kullanılmaktadır. Bilgi okuryazarlığı, özellikle karar verme, problem çözme veya bilgi edinme gerektiren durumlarda, tüm çeşitli formatlarda bilgiyi bulma, değerlendirme, organize etme, kullanma ve iletme yeteneğidir.
Bilgi okuryazarlığı beş adımda düşünülebilir: bilgi kaynaklarını “tanımlamak, bulmak, değerlendirmek, uygulamak ve sahiplenmek / kabul etmek. Beşinci bileşeni; değerleri, bilginin tekrar tekrar uygulanarak, kişinin artık bedensel zekâsına işlenmesi veya hayatına geçirdiği bilgiler sonucunda biriktirdiği deneyimler olarak düşünebiliriz. Bilgi okuryazarlığı, hayat boyu süren bir sürecidir. Her beceri ayrı ayrı önemli olsa da, bilgi okuryazarı bir kişi olmak için, bütünün nasıl bir araya geldiğini anlamak, yani bütünü parçaları ile görebilmek, olaya bileşenleri ile bakmak, boyutsal düşünebilmek esastır.
Genellikle bilgi okuryazarlığıyla karıştırılan bilgisayar okuryazarlığı, “bilgisayarları ve ilgili yazılımları aktif bir şekilde kullanma yeteneğini ifade eden” bir kavramdır. Bu doğrultuda bilgisayar okuryazarlığı, bilgi okuryazarlığının ilk ögesi olarak onun altında yer alır. İnternet okuryazarlığı, web okuryazarlığı veya ağ okuryazarlığı hem bilgisayar okuryazarlığının hem de bilgi okuryazarlığının ön şartıdır.
İnternet okuryazarlığı için, arama motoru adı verilen, internette bulunan içeriklere ulaşmamızı sağlayan, arama motorlarıdır. Bunlar Web’te istediğimiz bilgiye, habere, web sitelerine, sosyal medya araçlarına, e-posta servislerine, çeşitli resimlere ve videolara ulaşmak için en sık kullandığımız araçlardır. En yaygın kullanılan arama motorları başta Google olmak üzere Bing, Yandex, ve Yahoo olarak sıralanabilir. Türkiye'nin Yaani gibi yerli Arama Motorları da mevcuttur.
Dijital okuryazarlık da, ağ bilgisayar kaynaklarına ulaşmak ile bu kaynaklardaki bilgiyi kullanmak için gerekli becerileri açıklayan kavramdır. Dijital okuryazarlık: Akıllı telefonlar, tabletler, dizüstü bilgisayarlar ve masaüstü bilgisayarlar gibi ağ cihazları aracılığı ile bilgiyi bulma, anlama, analiz etme, üretme ve paylaşabilme becerilerini ifade eder.
İnternet bir derya gibi, bilgi çöplüğü gibi her şeyin iç içe geçtiği bir âdeta bir bilgi yığındır. Eğer dikkat etmez ve ayırt edebilme beceriniz bulunmuyorsa muhtemelen yanlış mecralara yönelirsiniz. Her şeyden önce ölçüleriniz olmalı, değerlerinize uygun olmalıdır. Değerler dediğimiz ailemizden başlayan; din, dil ve tarihimize uygun olacak hususlara dikkat etmemizdir.
İNTERNETTE DOĞRU BİLGİYE ULAŞMANIN TEKNİK KRİTERLERİ
Bilgi akışının asla bitip tükenmediği internette bir gün içerisinde, belki de binlerce içeriye ulaşabildiğiniz bir teknolojik çağda yaşıyoruz. İçerisinde bulunduğumuz bu çağda, beynimizi en sağlıklı bilgilerle doldura bilmemiz ve bu bilgilere güvenilir kaynaklardan elde edebilmemiz için, bazı kriterlere ihtiyacımız vardır. Bu teknoloji yüzünden hızlıca ortaya saçılabilen tüm yanlış bilgileri, yine teknolojinin sayesinde en doğru haliyle öğrenmemiz aslında hiç zor değil. İnternet dünyasında genel olarak güvenilir bilgiye ulaşabilmek için dikkat etmeniz gereken teknik kriterleri aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür.
1. İddialı başlıklara dikkat edin bu haberler yalnızca İlgi çekmek için dijital dünyada fazlasıyla abartılı olabilir. Sırf İlgi çekmek için iddialı başlıklara ve fazla sayıda gereksiz noktalama işaretlerini yer verilerek yazılmış bir habere hemen inanmak yerine, neden bu kadar abartılı yazıldığını mutlaka sorgulamamız gerekir. En güvenilir bilgiye ulaşmanın kriterleri içerisinde yer alan iddialı başlıklar maddesi aslında çok önemli sinyaller içermektedir. Bu tarz başlıklar kaynak güvenilirliği reklam ve Parodi içeri açılarından da genelde abartılı olmaktadırlar.
2. Kaynak güvenilirliğini kontrol edin. Bilgi paylaşan internet sitesinde “hakkımızda veya iletişim bilgileri” gibi bölümler bulunmuyorsa, kurumsal veya nesnel bir bilgi ile karşı karşıya olmanız pek de ihtimal dâhilinde olmayabilir. Ayrıca kaynak ne kadar ilgili resmi bir kurum veya kişiye dayanıyorsa, bilgi de doğal olarak o kadar güvenilir olacaktır. Bu yüzden de bilgi paylaşan kaynaklar güvenilir bilgiye ulaşma anlamında çok büyük önem arz etmektedir.
3. Adres gerçekliğine bakın. Bu URL (you are el) olarak isimlendirilen “web sitesi adresleri” gelişen teknoloji çağında orijinal adresleri oldukça benzeyen bir biçimde taklit edilebiliyor ve bu taklitler aynı zamanda yasal olarak sıkıntı çıkarmaktadır. Bundan dolayı ziyaret ettiğiniz web sitelerini dikkatli bir şekilde inceleyip uzantılarını kontrol ettikten sonra taklit olduğunu anladığımız veya şüphelendiğimiz sitelerden herhangi bir bağlantı paylaşmak bizim için faydalı olacaktır.
4. Parodi veya reklam içeriğine bakın. Web sitelerinin yanında bir de sırf reklam veya parodi amacıyla kurulan siteler bulunmaktadır. Bir markanın Kurumu veya kişinin taklidini yaparak kâr elde etmek aslında bu kuruluşların temel amaçlarıdır. Fazla bir emek sarf etmeden dalga geçerek veya yersiz reklamlar yaparak kazanç hedefleyen bu tarz web sitelerini prim vermemek lazımdır. Ek olarak reklam oranı bilgi paylaşımı oranından oldukça yüksek bir seviyede ise, bu tarz sitelerde güvenilir bilgi edinme oranında doğal olarak düşüktür.
5. Tarihe bakın, asılsız haberler de genelde haberin tarihi ve saati tutarsız olmaktadır. Gerçek olmayan veya abartılarak içerisine asılsız bilgiler katılmış haberlerde tarihler çoğu zaman değiştirerek, üzerinde oynama yapılmaktadır. Başka kaynaklarda farklı anılan bu haberin sorgulanması ve sorun yaşamamak açısından orijinal haberin oluşumundan bilinçli olarak uzaklaştırılmaktadır. İşte bu yüzden internette güvenilir bilgiye ulaşmanın kriterleri içerisinde bulunan “tarih, yer ve saat” unsurlarına dikkat etmeliyiz.
6. Kolay inanmayın. Doğru ve yanlış bilginin çok hızlı bir şekilde yayıldığı internette ve sosyal medyada pek çok paylaşımla karşılaşabilirsiniz. Ancak paylaşılan bilgilerin çoğu maalesef asılsız haber niteliğinde olabilir, herhangi bir konuda ilginizi çeken bir paylaşımla karşılaştığınızda öncelikle bu haberin ait olduğu “resmi kaynağa” yönelmelisiniz. İnternette güvenilir bilgiye ulaşmanın kriterleri içerisinde önemli yer tutan sorgulama ve araştırma tekniği 5N 1K ile bilgi varsa asıl kaynaktan yoksa başka kaynaklardan tarayarak gerçek olup olmadığını kontrol edebilirsiniz
7. Görselleri inceleyiniz. Teknoloji bizlere fotoğrafları ve videoları montajlama şansı vermektedirler. Montajlanmış görüntüler, aslında kendini çok az belli etmektedir. Bu yüzden şüphe duyduğunuz bir haberle ilgili görüntüleri dikkatlice inceler ve başka kaynaklardan da kontrol edersek üzerinde oynama olup olmadığını tahmin edebiliriz.
8. Farklı kaynaklar bulun. Bir bilgi veya haberin güvenilirliğini ve gerçekliğini kavrayabilmek için farklı kaynaktan kontrol edilmesi gereklidir. Günümüz dünyasında her bir birey, pek çok gerçek olmayan haber yapabilir ve bazen yalnızca bireyler değil ciddi Kurumlar, ajanslar bile bunu yapabilme cesareti gösterebiliyor. Bu yüzden bir bilginin doğruluğundan emin olabilmemiz için mutlaka birbirinden farklı kaynakları tanımamız gerekmektedir.
9. Eleştirel yaklaşım: bir bilginin güvenilirliği konusunda da en önemli aşama, o bilgiye karşı her zaman şüpheyle yaklaşarak sorgulamak ve tüm kriterleri sağlayıp sağlamadığını kontrol etmektir. İçinde bulunduğumuz bilgi çağında, her haberi kontrol etmek, mümkün olmayacağından da eleştiren ve sorgulayıcı tavrınızı devam ettirmek en önemli yöntem olacaktır. Son zamanlarda her bilgi ve bağlantıyı tüm sanal ve dijital ortamlarda paylaşabilme imkânımız olmasından kaynaklı, genel bir bilgi kirliliği ortaya çıkmıştır. Bu bilgi kirliliğini engellemek de aslında tam olarak biz bireylerin elindedir. Anlattığımız tüm maddeleri en iyi şekilde sentezlenip, eleştirel bir tavır takılmalı ve en önemlisi de haberi paylaşmadan önce düşünmeliyiz ve bilginin gerçekliğinden emin olmalıyız.
Günümüzde evrensel ve milli değerler çoğu kez yeterince dikkat edilip ayırt edilmesinde güçlük çekilmekte; hele de küçükler ve gençler bu konuda çok zorlanmakta, genellikle de doğru bilgiye ulaşamamaktadırlar. Bu sebeple; güvenilir yerli ve milli kaynaklar bulmak ve bunlara ulaşmak da kolay olmamaktadır.
İşinizi kolaylaştırmak için, daha önce yayınlamış olsak da bazı yararlı kaynaklardan bahsetmenin tekrar faydalı olabileceğini düşündük. Özellikle dini, tarihi ve edebi kaynakların bize özgü olanlarından haberdar olmakta fayda var. Tabii ki hepsini bu kısa yazıda bahsetmek mümkün olmasa da birkaç örnek verebiliriz.
1- Resmi kaynakların yanı sıra İslamiyet’le ilgili birçok konularda güvenilir, internette ilk başvuru sitelerinden biri olarak www.dinimizislam.com sitesini önerebiliriz. Kendi içinde aramaya izin vermesi, bilgisayarın yanı sıra cep telefonu uygulaması sebebiyle ayrıca kolaylık sağlamaktadır.
2- www.hakikatkitabevi.net adresinde de Türkçenin yanı sıra 30’dan fazla yabancı dilde, dini ve birçok konularda güvenilir, hem kitap satış, hem de doğrudan internetten okuma ve bilgilere ulaşma imkânı sağlamaktadır.
3- Yine Hakikat Kitapevi sitesinde; Tam İlmihal Seadeti Ebediyye isimli eser ansiklopedik özet, dini ve birçok ilmi konularda güvenilir bir başvuru eseriniz olabilir.
http://www.hakikatkitabevi.net/bookread.php?bookCode=001
4- Dini konularda derinlemesine araştırma yapacaksanız, birçok Türkçe, Arapça ve orijinal birinci el kaynağın yer aldığı temel başvuru sitesi olarak; Kaynaklarıyla İslam Dini Sitesi www.islamilimleri.com u önerilebiliriz.
5- Genel Kültür için; her türlü doğru ve milli bilgilerin yer aldığı, nüfus bilgileri gibi bir miktar güncelliğini yitiren konular hariç telif bir eser olan, Yeni Rehber Ansiklopedisini tavsiye edebiliriz. www.dinimizislam.com dan PDF’sinin hepsini de indirmek mümkün.
www.dinimizislam.com/Download/Pdf/Yeni_Rehber_Ansiklopedisi.pdf
6- Edebi ve tarihi birçok konularda güvenilir, ilk başvuru sitelerinden birisi Türk Âlemiyiz.com www.turkalemiyiz.com
7- Türk Takvim sitesi özet bilgiler ve namaz vakitleri konusunda sayılabilir. www.turktakvim.com
8- Dünyanın istediğiniz yerinde Namaz Vakitlerini öğrenmek için;
www.namazvakti.com sitesi bulunmaktadır.
9- İslam Dinini 35’den fazla yabancı dillerde anlatan bir başka site;
olarak, www.gofreebooks.com u saymak mümkün.
Deryadan damla misali bazı bilgiler vermeye çalıştık, umarım faydalı olur…
Yararlanılan Kaynaklar:
https://hdlife.erciyes.edu.tr/Dosyalar/tr_10st.pdf
Mustafa Salih Yazıcı ile iletişim kurmak için e-mail adresi: msyazici@hotmail.com
Yazarın Diğer Yazıları
İktibas Yazarlar
Namaz Vakitleri
İnsan Kaynakları
Şirket Kültürü
.jpeg)
Kişisel Gelişim
Liderlik
İş Yönetimi
En Çok Okunanlar
En Çok Yorumlananlar
.jpg)
|
Künye | Bize Ulaşın | Gizlilik İlkeleri     Copyright ©2012 yonetimhaber.com | | info@yonetimhaber.com Siteden yararlanırken gizlilik ilkelerini okumanızı tavsiye ederiz © 2011-2012, Tüm Hakları Saklıdır. |