Ana Sayfa | Yazarlar
 |
Print Al |
İran; 82 milyon civarındaki nüfusu, 1,600 milyon metrekareyi aşan yüzölçümü, Kuzeyinde Elburz, güney batısında Zagros Dağları, Kebir ve Lut Çölleri, zaman ölçüsü Türkiye’den 1,5 saat ileri, Farsça ve Türkçe konuşan bir ülke. Para birimi; tümen, riyal gibi ekonomisinin dalgalı olmasıyla daha da karmaşıklaşan bir hesaplama. Etnik yapısı: Türkler 37 milyon, 2 milyon Kaşgarlı, 30 milyon İranlı farsı, 280 bin Zerdüşt ateşperest. Bir başka kaynağa göre: %61 Fars, %16 Azeri, %10Kürt, %2Türkmen, %6 Lurlar, %2 Beluciler, %2 Araplardan oluşuyor.
203 (m. 818) yılında Meşhed’de vefat eden 8. İmam; İmamı Ali Rıza Hazretleri; İmam Musa Kazım Hazretlerinin oğlu, Muhammed Cevâd Tâkî'nin babasıdır. Ayrıca Bistam, Şahrud’da Silsileyi Aliyye denilen altın silsileden, Cafer’i Sadık Hazretlerinin üveysi talebesi, Bâyezîd-i Bistâmî Hazretlerinin kabri vardır (776/803-846/875). Yine Bistam’a bağlı Harakan’da, Gazneli Mahmud ve İbni Sina ile görüşüp 1034 yılında vefat eden; Ebu’l Hasan Harkanî Hazretleri bulunmaktadır. Talebesi Ebu Ali Farmedî Hazretleri ise İmamı Gazali Hazretleri ve Yusuf’u Hemedanî Hazretlerini yetiştirmiştir.
1058 senesinde Tûs şehrinin Gazâl kasabasında doğup, 1111’de Tûs’da Taberan denilen yere defn edilen, Hüccetül İslam (İslam dininin hak din olduğunun delili) İmamı Gazali Hazretleri asrının müceddididir (bid'atlar yayılıncaya insanlara yeniden dinlerini öğreten ve bu bid'atleri bertaraf etmeye çalışan kişidir). Büyük İslam Âlimi olan İmamı Gazali Hazretlerinin İran-Meşhed (Tus)'daki 2000’li yıllarda yeni bulunan metruk (bakımsız halde olan) kabri şerifi de acilen yaptırılmayı beklemektedir. Ayrıca Nişabur’da, Moğollar tarafından şehid edilen, büyük tasavvuf âlimi, babası aktarlık (parfüm - güzel koku satıcılığı) yapan Ferîdüddin-i Attar Hazretleri, (1116-1230) bulunmaktadır. Daha nice evliya, hükümdar, şair kabirlerine ev sahipliği yapmaktadır.
İran; M.Ö. 3000 yıllarından beri bilinen köklü ve eski imparatorluk geleneği olan, bir ülkedir. İlk imparatorluğu Elamlılar M.Ö. 1100-600’dır. Medlerin kurmuş oldukları imparatorluğu, Persli Keyhüsrev M.Ö. 550 yılında yıkmış, İskender komutasındaki Yunanlılar M.Ö. 330 yıllarında bütün İran topraklarını ele geçirmiştir. Bundan sonra İran topraklarında Parthların ve Sâsânîlerin egemenliği devam etmiştir. Persapolis şehri Şiraz şehrinin 70 km kuzeydoğusundadır. İsfahan Ateş Tapınağı; 3. yüzyıldan itibaren Zerdüşt, ateş tapınaklarının karakteristiğini yansıtır.
1040-1157 yılları arasında hüküm süren Büyük Selçuklu İmparatorluğu İran merkezlidir. Selçuklular; Gaznelileri yenerek batı yolunu açtıkları 1040 Dandanakan Savaşı sonrasında yerleşmişlerdir. Selçuk Beyden sonra, Tuğrul ve Çağrı Beyler, Sultan Alparslan, Sultan Melikşah, Berkyaruk, Muhammed Tapar, Sultan Sencer, Büyük Selçuklu İmparatorluğunu yönetmişlerdir. Sünnî Abbasî halifesini Bağdat’ta, Şiî Büveyhî ve Fatimîlerin baskısı ve esareti altından Selçuklular kurtarmışlardır. En önemli vezirlerinden olan Nizamülmülk, Nizamiye medreselerini kurup; bir İslam Âlimi olan İmamı Gazali Hazretlerini buraların başına getirerek, felsefe ve nübüvvetin (peygamberliğin) birbirinden farklı kavramlar olduklarını detaylı olarak; El-Munkızu Aniddalâl (Dalaletten Kurtuluş) ve benzeri kitaplarında açıklamıştır.
Safaviler; hicrî sekizinci asrın başında Safiyyüddîn Erdebîlî hazretlerinin soyundan gelenler İran'da Sünnî bir tarîkat kurdular. Onun adına nisbetle bu tarîkata Safeviyye adı verildi. Ancak Hoca Ali'den îtibâren bu yolun mensupları arasında Eshâb-ı kirâm karşıtlığı yayılmaya başladı. Daha sonra tarîkatın başına geçen Şeyh İbrâhim, aşırı Şiî görüşlerini benimsedi. Bundan sonra tarîkatin başına Şeyh Haydar ve sonra oğlu Şah İsmâil geçti. Şah İsmâil, velînîmeti olan Akkoyunlular Devletini yıkarak, İran'da Safevî Hânedânını kurdu. Bunun zamânında Şiîlik, devletin resmi dîni oldu. Bu dönemde en büyük meseleleri Osmanlılarla savaşmak oldu.
1514 yılında Çaldıran'da Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim, Şah İsmâil'i ağır bir hezîmete uğrattı ve Tebrizi fethetti. Şah İsmâil'in ölümünden sonra tahta geçen oğlu Tahmasb zamânında İran Osmanlıların eline geçti. Yine 1534 Kanunin Bağdat’ı da aldığı bu seferlere iki ırak seferi manasına Irakeyn Seferleri dendi. Uzun bir aralıktan sonra 1635 IV. Murat Han önce Revan 1638’de de Bağdat Seferini tamamlayarak 1639’da Kasr-ı Şirin Antlaşmasını yaparak Türkiye – İran sınırının belirlenmesinde temel olmuştur. Osmanlı Devleti Bağdat’ı 1917 yılına kadar korumuştur.
Pehleviler dönemi; 1921'de Kazak birliği komutanı Rıza Han Kaçar Hanedanı içinde iktidarı ele geçirmiş ve 1925'te kendini şah ilan etmiştir. 1941'de de, oğlu Muhammed Rıza Pehlevi tahta çıkmıştır. 1979’da İran Şia İhtilali ve Humeyni’nin gelmesiyle yeni bir dönem başlamış oldu.
Netice; İran (Acem): köklü, kendine münhasır özellikleri olan bir ülkedir.
• Dünya ile uyumsuz, ambargolarla yaşıyorlar. Değişmeyen gelenek; Şia yayılmacılığı ve rejim ihracat çalışmaları sürüyor. Osmanlıdan bu yana Şiilik mezhebini Anadolu’ya ve şimdi Şii Hilali hayali için de güneye; Yemen’e, Arabistan’a hatta Afrika’ya yaymak için kaynak aktardıklarından dolayı gelişemiyorlar. Neredeyse tüm komşularıyla kavgalılar.
• Petrol sudan ucuz, petrol zengini olmasına rağmen, uzlaşmaz siyaset, bozuk ekonomi ve yarım kalmış inşaatlar. Azalan milli gelir; (10.800$’dan 6.900$’a).
• Çevre felaketleri ve kirliliği; yağışlar azalıyor, göller ve nehirler kuruyor, barajlarda toplanan sular biriktirilerek şimdilik idare ediliyor. İleride göç olabilir.
• Tarihi, edebiyatı ve mimarisiyle geçmişte medeniyet üretmiş, ancak şimdi zorlanan, toplam kalite eksikliği yaşayan bir ülke.
• Mollaların denetiminde iki başlı rejim, sınırlı muhalefet. Eskiye göre daha fazla kadın yükseköğrenim görüyor. Boşanma oranları artıyor, kurallara itirazlar var. Popüler kültüre direnme; eskiye göre, daha az sinema ve kitap var. Rejime başkaldırı olabilir.
• Türkler ve İranlılar farklı milletler olarak biriyle savaşmış, farklı karakterler taşırlar. Türkler; Selçuklu, Osmanlı ve Sünni İslam geleneklerinden gelirken, İranlılar; Pers, Sasani, imparatorlukları ve Şia toplumunu temsil ediyor.
• Bu günkü İran (Acem), aynı şii inanca sahip olduğu Azerbaycan’a destek vermek yerine, Hristiyan Ermenistan’ı desteklemeye çalışmış, çoğunluğunu Azeri Şii inancına sahip Türklerinin oluşturduğu Güney Azerbaycan adı verilen Tebriz, Erdebil gibi bölgede tepkiler almıştır.
• Osmanlı’nın rakiplerinden biri İran olmuştur. Tarihte eğer İran Osmanlı’yı arkadan vurmasaydı, Avusturyalılar (Avrupalılar), Coğrafi keşiflere katılacak olan Osmanlılar Malezya ve Endonezya’nın yansıra Avusturalyalılar, belki de Amerika’da bazı ülkeler Müslüman olacaklardı.
• Bütün Osmanlı dönemi boyunca, Türklerin Avrupa’daki ilerleyişi önündeki en büyük set İranlılar (Acemler) olmuşlardır. Osmanlı devletiyle defalarca savaşmışlardır. Ne zaman Osmanlılar Avrupa’ya doğru sefere çıksa, Avrupa devletlerinin de kışkırtmalarıyla İran’ın arkadan vurmasıyla Avrupa ilerlemesi sekteye uğramıştır.
• Farklı bir dünya keşfetmek için, İran’ı ziyaret etmeli. Manevi zenginlik açısından kuzey hattı; Şahruh; Bistam, Harkan, Farmed, Nişabur, Meşhed (Tus), medeniyet özelliklerini görmek için özellikle Şiraz, İsfahan, Tahran (Rey) ve Tebriz görülmelidir.
İran; sanat anlayışından, diline örf ve adetlerine kadar, birçok yönüyle kendine has özelliklere sahip bir ülkedir.
Yararlanılan bazı kaynaklar;
https://dinimizislam.com/detay.asp?Aid=1827
https://www.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/hilmi-demir/605388.aspx
https://www.serazat.com/tr/ahmed-necip-yildirim-gezi-seyahat-iran-koklu-ve-gerici/
https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-47173494
Mustafa Salih Yazıcı ile iletişim kurmak için e-mail adresi: msyazici@hotmail.com
Yazarın Diğer Yazıları
İktibas Yazarlar
Namaz Vakitleri
İnsan Kaynakları
.jpg)
Şirket Kültürü
.jpg)
Kişisel Gelişim
.jpg)
Liderlik
.jpg)
İş Yönetimi
.jpg)
En Çok Okunanlar
En Çok Yorumlananlar
.jpg)
.jpg)
|
Künye | Bize Ulaşın | Gizlilik İlkeleri     Copyright ©2012 yonetimhaber.com | | info@yonetimhaber.com Siteden yararlanırken gizlilik ilkelerini okumanızı tavsiye ederiz © 2011-2012, Tüm Hakları Saklıdır. |