.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Ana Sayfa | Kişisel Gelişim
 |
Print Al |
.jpg)
Karar Vermek
25 Eylül 2017 Pazartesi::A. Karar Verme
Yönetici için, hangi işi yaparsa yapsın, hangi kademede bulunursa bulunsun daima ön plana çıkan, bir nevi “olmazsa olmaz” niteliği taşıyan iki husus önem taşır:
a. Karar Vermek
b. Problem Çözmek
İyi bir yöneticiyi, kötü bir yöneticiden ayırt eden en önemli faktörlerin başında da iyi ve doğru kararları verebilmesi gerekir.
|
1. Karar Verme ve Yönetici İçin Önemi Karar verme, alternatifler arasından seçim yapma işidir. Başka bir deyişle bir yeticinin karar vermesi, kendisine verilen görevi gerçekleştirmek için çeşitli alternatifler açısından bir seçim yapması sürecidir. Gerçekte yönetici, gerek iş gereği, gerekse de kendi özel yaşamında birçok karar verme durumunda kalır ve bunların büyük çoğunluğunda pek fazla zorlanmadan kararını verir. (Saat kaçta kalkacak, hangi kıyafeti giyecek, ne yiyecek, hangi işleri hangi sırayla yapacak, v.b.) Kararın başkalarını ilgilendirmediği durumlar için bu gerçekten de doğrudur. Ancak kararın başkalarını ilgilendirmesi, alternatiflerin belirsiz olması, yanlış kararın faturasının ağır olabilmesi gibi durumlarda isabetli karar verebilmek bir problem halini alır. Keza, zaman faktörü de bir diğer kritik öğedir. Kısacası, zamanında ve doğru kararı vermek ve verilen kararın etkin biçimde uygulanmasını sağlamak tüm yöneticiler için en önemli yürütme fonksiyonu görevi olarak düşünülebilir. 2. Karar Verme Süreci Karar verme bir dönüm noktasıdır. Düşünceler akışının kesintiye uğraması durumudur. Düşünce aşamasında sürecin kesintiye uğramasının en önemli nedeni bir sonuca varılamaması ya da sonucun kestirilememesidir. Dolayısıyla böyle bir durumda önce ne istediğini tanımlayıp, bu isteği karşılayacak seçenekleri araştırıp - geliştirip, en sonunda da istekleri ile seçenekleri eşleştirerek en optimize seçeneği seçecektir. Bununla birlikte karar, bir sonuç (faaliyet) anlamına gelir. Faaliyetin yürütülmesinden sonra tepkiler gelecektir. Bu tepkilerin kimileri tahmin edilebilirken, kimileri tahmin edilemeyecektir. Dolayısı ile karar vermek sadece bir seçimle (tercihle) bitmez. Bunun öncesi ve sonrası da dikkate alınmalıdır. Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde Karar Verme Süreci, Şekil 1’de görülen beş temel safhada açıklanabilir. 1. Safha 2. Safha 3. Safha 4. Safha 5. Safha Amaç Belirleme yada sorun tanımlama Amaç ve Alternatif Sorunları Belirleme İrdeleme/Öncelik Belirleme Çözüm Alternatiflerinin Belirlenmesi Alternatiflerin İrdelenmesi ve Değerlendirilmesi Seçim Kriteri Belirleme ve Seçim Yapma ŞEKİL 1 KARAR VERME SÜRECİ Kaynak: T. KOÇEL, İşletme Yöneticiliği a. Amaç Belirleme Yada Sorun Tanımlama Bir karar verme durumunda sorunu, algılayan yönetici için çözüme yönelik ilk adım, amacın belirlenmesi ya da karar probleminin tanımlanmasıdır. Burada karar verildiği zaman ulaşılacak hedefin (amacın) ne olduğunu açıkça belirlenmesi söz konusudur. Bu safhada kritik sorular şunlar olmalıdır: “Bu kararı vermekle ulaşmak istediğim sonuç nedir?” ya da “Bu karar verildiğinde hangi sorun çözülmüş olacak?” Sorun tanımlama ise, içinde bulunan karar durumunun tüm yönleriyle ortaya konulmasını ifade eder. b. Amaç ve Sorunların İrdelenmesi, Önceliklerin Belirlenmesi Bu safhada, karar verme durumunun nereden kaynaklandığı, özellikleri, aciliyet durumu, kararın gecikmesi ya da isabetsiz olması halinde karşılaşılacak durumlar ve kararın türü net biçimde ortaya konur. Hangi karar verme yönteminin seçileceğine de bu noktada karar verilir. (Dolayısıyla ikinci safha, aynı zamanda bir karar verme safhasıdır.) Karar verme yönteminin seçimiyle ilgili olarak Vroom ve Yetton bir karar ağacı modeli önermektedir. Vroom ve Yetton’a göre yönetimin tercih edebileceği alternatif karar verme tarzları şunlardır: A1:Yönetici kararı tek başına, kendi bilgisiyle verir. A2:Yönetici kararı vermeden (önce karar konusunu açıklamadan) nabız yoklayarak karar verir. C1: Yönetici, diğerlerinin tek tek karar konusu ile ilgili görüşlerini alarak, kararı tek başına verir. C2: Yönetci diğerlerini bir grup olarak toplayarak karar vermeye çalışır. Konu sonuca ulaşmazsa kişi kararı kendi verir. G2:Yönetici, kararı grupla birlikte verir. Vroom ve Yetton’un önerdiği modele göre kişi; a. Kararın kalite düzeyiyle ilgili b. Diğerleri tarafından benimsenme düzeyiyle ilgili konularda 7 soruya evet ya da hayır cevabı verecek bir sete ulaşır. Sözkonusu sette uygun karar verme tarzının ya da tarzlarının neler olduğu yer alır. Şayet set birden fazla tarzı içeriyorsa, bu noktadan zaman ve eğitim faktörleri dikkate alınarak uygun karar verme tarzı seçilir. c. Çözüm Alternatiflerinin Belirlenmesi Bu safhada yönetici, uygun karar verme tarzı çerçevesinde birinci safhada belirlenmiş olan amaca ulaştırabileceği düşünülen alternatiflerin bir listesini (tek başına ya da grubuyla birlikte) oluşturacaktır. Bu noktada fikir geliştirme söz konusu ise sinerjiye yönelik teknikler önem kazanır. (Beyin fırtınası gibi). d. Geliştirilen Alternatiflerin İrdelenmesi Sürecin bu safhasında, bir önceki adımda gerçekleştirilen alternatifler çeşitli açılardan (uygulanabilirlik, maliyet, sosyal açıdan arzulanırlık, başarı olasılığı, içerdiği riksler, çeşitli çıkar gruplarının beklentilerine uygunluk, muhtemel tepkiler v.b.) analize tabi tutulur. Amaç, alternatifler arasından uygulama ve başarı şansı yüksek olanların ön plana getirilmesidir. Bir nevi yöneticinin elindeki kaynaklarını değerlendirmesi olarak düşünülür. e. Seçim Kriterlerinin Belirlenmesi ve Seçim Sürecin bu son aşamasında alternatifler arasından seçim yapılması için uygun olan kriterlerin belirlenmesi ağırlık kazanır. Seçim kriterleri, alternatiflerin özelliklerinden hangisini (ya da hangilerini) nihai kararı alırken göz önüne alacağımızı ifade eder. (Örneğin “maliyet”e göre ya da “riski en az olanı” ... gibi) Kuşkusuz seçim kriterinin rakamsal olması halinde kararın verilmesi daha kolay olacaktır. 3. Karar Verme Sürecinin Temel Ögeleri Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde karar verme sürecinin temel ögeleri şu şekilde sıralanabilir: a. Karar Veren Belirli bir karar problemiyle karşı karşıya olan ve alternetifler arasından tercih yapması gereken kişi ya da gruptur. b. Karar Durumu Ya da Sorun Düşünce süreçlerinin kesintiye uğradığı noktayı ifade eder. Çözülmesi ya da ulaşılması için birden fazla yol mevcuttur. c. Alternatifler Karar durumunun (ya da sorunun) çözülebilmesi için karar vericinin önündeki yolları ifade eder. Bir karar verme durumundan söz edebilmek için, alternatiflerin sayısı mutlaka birden fazla olmalıdır. Keza, alternatiflerin karar verici açısından ulaşılabilir bir eylem sahası içinde olması gerekir. d. Karar Kriteri Nihai kararın verilmesi için temel olan alternatif özelliğidir. 4. Örgütsel Karar Türleri a. Kararın ait olduğu hiyerarşik düzey açısından - Tepe Yönetim Kararları - Orta Kademe Kararları - Alt Kademe Kararları b. Uygulandıkları süre açısından - Uzun Dönemli Kararlar (5 yıldan çok) - Orta Dönemli Kararlar (1-5 yıl) - Kısa Dönemli Kararlar (1 yılı aşmayan) c. İlgili olduğu işletme faaliyeti açısından - Pazarlama Kararları - Üretim Kararları - Finansman Kararları - İnsan Kaynakları Kararları - .................... d. Dayandıkları bilgi derecesi açısından - Belirlilik Altındaki Kararlar (Gerçekleşen olaylar üzerindeki bilgi tam ve kesin biliniyor) - Risk Altındaki Kararlar (Olaylar üzerindeki bilgi derecesinin eksik olduğu durumlar) - Belirsizlik Altındaki Kararlar (Olaylar üzerindeki bilgi derecesinin objektif ya da subjektif olasılıklar biçiminde olanak taşıdığı ortamda verilen) e. Kararları veren organ açısından - Bireysel Kararlar - Grup Kararları f. Veriliş sırası açısından - Birinci Derece Kararlar - İkinci Derece Kararlar g. Yapıları açısından - Programlanabilir (Rutin olarak sık sık yinelenen günlük kararlar) - Programlanamayan (Günlük ve rutin olaylara uygulanamayan nitelikteki kararlardır) h. Bağlantılı olma durumları açısından - Statik Kararlar (Yalnızca bir kez verilir) - Dinamik Kararlar (Birbiriyle bağlantılı, aynı anda ya da değişik zamanlarda verilen kararlardır) ı. İşletme fonksiyonları açısından - Planlama Kararları - Örgütleme Kararları - Yürütme Kararları - Koordinasyon Kararları - Kontrol Kararları i. Nitelikleri açısından - Açıklanan (Sorunu çözüm getiren stratejinin bilindiği ve açıklandığı kararlar) - Açıklanamayan (Etken stratejinin seçilememesi ya da kararlardan sonra hemen açıklanamayan kararlar) 5. İyi Bir Kararın Ölçütleri İyi bir karar, zamanında verilen, yönetici amacını gerçekleştirirken, uygulayıcılarla benimsenen ve ilgili kişiler üzerinde olumlu bir etki bırakan bir karardır. İyi bir karar için temel ölçütler şöyle sıralanabilir. a. Karar, yöneticinin yargılarına göre iyi olmalıdır. b. Karar, astlarca iyi olarak değerlendirilmelidir. c. Karar etkilediği ya da uygulayacak olan kimseler arasında mümkün olduğunca kabul görmelidir. d. Yöneticinin çevresindeki diğer kişiler de bu kararı iyi bulmalıdır. e. Karar zamanında verilmiş olmalıdır. 6. Kararsızlık Nedenleri ve Muhtemel Sonuçları Kararsızlık, alternatifler arasından seçim yapamamayı (karar verememeyi) ifade eder. Bu istenmeyen bir durum olmakla beraber, pek çok kişi bu sorunu yaşar. Kararsızlık probleminin başlıca nedenleri ve muhtemel sonuçları şöyle sıralanabilir. a. Bilgi ve veri yetersizliği b. Amacın ya da karar durumunun net tanımlanmamış olması c. Alternatiflerin yetersiz ya da tatmin edicilikten uzak olması d. Seçim kriterlerinin belirsizliği e. Çözüm alternatiflerinin birbirine yakın olması f. Yöneticinin karar verme yetkisinin olmaması g. Yöneticinin kararın uygulanmasında çıkabilecek güçlükler nedeniyle tercihte orlanıyor olması h. Tercih edilen alternatifin olumsuz sonuç vermesi durumunda ortaya çıkacak zararın büyüklüğü i. Yöneticinin riske girmek istememesi j. Yöneticinin kişilik itibarıyle kararsız bir kişi olması k. İşletme içi politika ve güç mücadelelerinin yoğunluğu l. Yöneticinin olaydan uzaklığı sonucu önceliği başka işlere taşıması m. Kişisel hedefler ile işin gereklerinin birbirine uyumsuzluğu n. Alternatiflerin sonuçlarının birbirine eşit görünmesi o. Karar konusunun, inanç ve değerlerle çatışan bir uygulamayı zorunlu kılması |
|
Kaynak: , Link : Problem Çözme ve Karar Verme Teknikleri Prof. Dr. Tanıl KILINÇ
Anahtar Kelimeler:
Yorumlar
Yorumlarınızı yazmak için tıklayın>>
Bu haber için henüz yorum yapılmamış.
Bu Kategorideki Diğer Haberler
İktibas Yazarlar
Namaz Vakitleri
İnsan Kaynakları
.jpg)
Şirket Kültürü
.jpg)
Kişisel Gelişim
.jpg)
Liderlik
.jpg)
İş Yönetimi
.jpg)
En Çok Okunanlar
En Çok Yorumlananlar
.jpg)
.jpg)
|
Künye | Bize Ulaşın | Gizlilik İlkeleri     Copyright ©2012 yonetimhaber.com | | info@yonetimhaber.com Siteden yararlanırken gizlilik ilkelerini okumanızı tavsiye ederiz © 2011-2012, Tüm Hakları Saklıdır. |